Yumurta Fiyatları Uçuşta: Sebep İhracat ve Pazar Dengesizliği
Yumurta fiyatları Türkiye’de son aylarda rekor seviyelere ulaştı. Aralık 2024’te 100-120 TL arasında satılan 30’lu yumurta kolileri, Nisan 2025 itibarıyla 250 TL’ye dayandı. Bazı zincir marketlerde fiyat 310 TL’yi bulurken, organik olarak satılan yumurtaların kolisi 400 TL’yi aştı.
Sektör: Üretim Sorunu Yok, Pazar Dengesi Bozuldu
Sektör temsilcilerine göre, üretim tarafında ciddi bir sorun bulunmuyor. Ancak üretici ve market arasındaki fiyat makasının giderek açılması, fiyatların bu seviyeye gelmesinde önemli bir rol oynuyor. Ayrıca kış aylarında tavukların veriminde doğal düşüş yaşanması, Ramazan ayındaki tüketim artışı ve artan dış talep fiyat artışının başlıca sebepleri olarak öne çıkıyor.
ABD Talebi ve İhracat Etkisi
Yumurta fiyatlarını etkileyen en önemli gelişmelerden biri de Amerika Birleşik Devletleri’ndeki kuş gribi salgını sonrası oluşan arz açığı oldu. ABD, iç talebini karşılamak amacıyla Türkiye de dahil olmak üzere Brezilya ve Güney Kore’den ithalat kararı aldı. Türkiye, ABD ile 15 bin ton yumurta alımı için anlaşma sağladı.
Bu durum iç piyasadaki yumurta arzını azaltırken, fiyatların da hızla yükselmesine yol açtı. İhracatın yavaşlaması için Türkiye, ABD’ye yapılan satışlarda 50 cent ila 1,5 dolar arası fon kesintisi uygulamaya başladı. Ancak ABD'nin alımı sürdürmesi, beklenen etkiyi yaratmadı.
Üreticiler Dış Pazara Yöneliyor
Muğlalı yumurta üreticisi Murat Ceylan, fiyat artışını “kış, Ramazan ve ihracat” üçgenine bağlarken, Konya'da faaliyet gösteren bir başka üretici Gökhan Kırman, iç piyasaya satışta yaşadıkları sorunları anlattı:
“Yurt dışı alımlarda peşin ödeme ve ürün iadesi sıkıntısı olmuyor. Vergi avantajı da var. Ama içeride 3-4 ay sonra ödeme alabiliyoruz. Ürün iadesiyle uğraşıyoruz. Bu yüzden dış pazar daha cazip.”
Market Fiyatları 3 Katına Çıktı
Ortaca Hali esnafı Mahmut Emir Kaleli ise marketlerdeki fiyat artışının fırsatçılığa dönüştüğünü savunarak şu ifadeleri kullandı:
“Üreticiden tanesi 3 liraya çıkan yumurta markette 9 liraya kadar satılıyor. Bu fark üreticiye değil aradaki aracılara yarıyor. Limon ihracatı nasıl durdurulduysa, yumurta için de benzer bir önlem düşünülmeli.”
Yeni Gümrük Tarifesi Kapıda
ABD’nin yeni gümrük tarifeleri kapsamında Türk yumurtasına da yüzde 10 vergi uygulanabileceği konuşuluyor. Aynı ürünler Brezilya’dan vergisiz, Güney Kore’den ise yüzde 26 gümrük vergisi ile ithal ediliyor. Türkiye’ye getirilen ek vergi durumunda iç piyasada yumurta fiyatlarının tekrar artabileceği belirtiliyor.
Uzmanlar Uyarıyor: 10 TL’yi Aşabilir
Uzmanlara göre ihracatın bu hızla devam etmesi halinde, önümüzdeki haftalarda yumurtanın tanesi 10 TL’yi geçebilir. Bu da 30’lu kolilerin 300 TL’nin üzerinde fiyatlarla satılması anlamına geliyor.
Türkiye’nin Yumurta Raporu
Yıllık üretim: 20 milyar adet
Kişi başı tüketim: Yıllık 220 adet (aylık ortalama 18 yumurta)
Başlıca üretim merkezleri: Afyon, Konya, Balıkesir, Bolu, Adana, Gaziantep, Manisa
İhracat yapılan ülke sayısı: 55
Başlıca pazarlar: BAE, Katar, Irak, Umman, Suriye
2025 hedefi: 500 milyon dolarlık ihracat
ABD’ye ihracat anlaşması: 15.000 ton (yaklaşık 280 milyon yumurta)
Beklenen gelir: 26 milyon dolar
Yumurta fiyatlarındaki artışın kontrol altına alınabilmesi için hem üreticiye destek verilmesi hem de iç piyasaya yönelik daha etkili regülasyonların uygulanması gerektiği vurgulanıyor. Aksi halde, halkın temel gıdalarından biri olan yumurtaya ulaşım zorlaşabilir.
